«Το μεγαλύτερο πολιτικό κόστος προέρχεται από την αδράνεια και τη στασιμότητα, τις οποίες τιμωρούν οι πολίτες πολύ πιο αυστηρά ακόμα και από μια άστοχη απόφαση. Στο τέλος της ημέρας, απαιτείται θάρρος για τολμηρές μεταρρυθμίσεις. Γι’ αυτό είμαστε στην πολιτική. Για τις μεγάλες αλλαγές που τελικά λειτουργούν πάντοτε υπέρ των πολλών και της κοινωνίας».
Συνέντευξη του Υπουργού Δικαιοσύνης Κώστα Τσιάρα στη Μαρία Δήμα για το Manifesto
Κύριε υπουργέ, είστε ένας από τους μακροβιότερους υπουργούς της κυβέρνησης Μητσοτάκη και το πρώτο στίγμα σας το δώσατε με τις αλλαγές στους «φρέσκους» τότε Ποινικούς Κώδικες, οι οποίοι είχαν θεσμοθετηθεί λίγο πριν από την ανάληψη των καθηκόντων σας από την προηγούμενη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Δεχθήκατε κριτική αλλά και επικρίνατε και εσείς ως κυβέρνηση τα νομοθετήματα των προκατόχων σας, ωστόσο είστε έτοιμος να προωθήσετε τροποποιήσεις πάνω σε δικούς σας νόμους αν διαπιστώσετε ότι κάποιοι απ’ αυτούς δεν προχωράνε όπως θα θέλατε;
Όλες οι ρυθμίσεις οι οποίες νομοθετήθηκαν από το Υπουργείο Δικαιοσύνης τα τελευταία τρία χρόνια αποτέλεσαν προϊόν μακράς επεξεργασίας από τις αρμόδιες νομοπαρασκευαστικές επιτροπές πριν ψηφιστούν από τη Βουλή των Ελλήνων και υπηρετούν ξεκάθαρους στόχους που έχει θέσει η ελληνική κυβέρνηση: Να αποκατασταθεί το αίσθημα δικαίου στους πολίτες, να επιταχυνθούν οι ρυθμοί απονομής της Δικαιοσύνης και να διασφαλιστεί η ποιότητα των δικαστικών αποφάσεων. Βεβαίως, η κοινωνία έχει τη δική της δυναμική και οι συνθήκες αλλάζουν ώστε να είναι πιθανό, ακόμα τα πιο άρτια νομοθετήματα να μην υπηρετούν μακροπρόθεσμα τον στόχο για τον οποίο θεσπίστηκαν. Σε κάθε περίπτωση, οι νόμοι δεν είναι γραμμένοι στις πέτρες του Μωυσή και προσωπικά δεν έχω εμμονές ούτε διακατέχομαι από κανέναν πολιτικό εγωισμό. Εφόσον κριθεί πως κάποιες ρυθμίσεις πρέπει να επικαιροποιηθούν, είμαι έτοιμος να αναλάβω την πρωτοβουλία για να διορθωθεί οτιδήποτε χρειάζεται.
Οι γυναικοκτονίες ως ιδιώνυμο αδίκημα στον Ποινικό Κώδικα τι πιστεύετε ότι θα προσφέρουν στην ποινική μεταχείριση του δράστη περισσότερο από την υπάρχουσα πρόβλεψη του Ποινικού Κώδικα για το ύψος των ποινών στις ανθρωποκτονίες κακουργηματικού χαρακτήρα;
Εκτιμώ πως με την πρόβλεψη για την επιβολή της ισόβιας κάθειρξης, ως μοναδικής ποινής, για το αδίκημα της ανθρωποκτονίας από δόλο, ανεξαρτήτως του φύλου του θύματος, το ζήτημα των γυναικοκτονιών έχει καλυφθεί νομικά. Σε κάθε περίπτωση όλα τα ζητήματα που αφορούν την ποινική μεταχείριση των αδικημάτων εξετάζονται ενδελεχώς από την διαρκή επιτροπή παρακολούθησης του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.
Με δεδομένη την έξαρση που παρατηρείται κυρίως την τελευταία διετία με τις δολοφονίες γυναικών η αλλαγή ποινικού πλαισίου θεωρείται ότι θα είναι αποτρεπτική στην διάπραξη του αδικήματος ή απλά θέλετε να προσδώσετε ιδιαίτερη ποινική απαξία αυτού του είδους των εγκλημάτων;
Η διεθνής εμπειρία έχει δείξει πως σε όλα τα προηγμένα νομικά συστήματα των δυτικών δημοκρατιών, οι αυστηρές ποινές λειτουργούν μεν αποτρεπτικά αλλά δεν μπορούν να εξαλείψουν την εγκληματικότητα. Για τον λόγο αυτό, δίνεται όλο και περισσότερο βάρος στην ενίσχυση των δομών για την προστασία των θυμάτων και στη λειτουργία Ειδικών Υπηρεσιών των διωκτικών αρχών για την καταστολή της βίας. Ειδικά για τις υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας, τόσο το Υπουργείο Εργασίας, όσο και το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη έχουν κάνει σημαντικά βήματα σε αυτή την κατεύθυνση. Για να αξιοποιήσουμε όλες τις δυνατές συνέργιες, όμως, όπως έχω ήδη πει εργαζόμαστε για τη συγκρότηση μιας ειδικής επιτροπής, με τη συμμετοχή των συναρμόδιων υπουργείων, ώστε να εκσυγχρονίσουμε όλο το πλαίσιο για την ενδοοικογενειακή βία, προσεγγίζοντας το φαινόμενο ολιστικά.
Έχετε δεχθεί και δέχεστε κριτική και πιέσεις ένθεν και ένθεν σε ότι αφορά των θεσμό των προστατευόμενων μαρτύρων ή αυτό που ονομάζουμε μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος, πιστεύετε, - κατά την προσφιλή έκφραση στελεχών της ΝΔ- ότι πρέπει να βγαίνουν οι «κουκούλες»;
Πρόκειται για έναν πολύ σημαντικό θεσμό που θεσπίστηκε για να υπηρετεί το δημόσιο συμφέρον και προφανώς, το καθεστώς της προστασίας παρέχεται κάτω από συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις από τις εισαγγελικές αρχές. Είναι αυτονόητο επίσης, πως οι όροι αυτοί δεν πρέπει να καταστρατηγούνται και ο θεσμός να χρησιμοποιείται καταχρηστικά για σκοπιμότητες ξένες προς την αποκάλυψη της ουσιαστικής αλήθειας. Σε αυτή την περίπτωση, οι εισαγγελικές αρχές δύνανται κατά την ανεξάρτητη κρίση τους, να αξιοποιούν τα νομικά εργαλεία που τους παρέχει ο νόμος προκειμένου να αίρεται η προστασία και να αποκαλύπτονται τα στοιχεία των μαρτύρων στους θιγόμενους.
Τι πιστεύετε ότι φταίει στην έλλειψη εμπιστοσύνης που δείχνει ο έλληνας πολίτης στους θεσμούς της Διαμεσολάβησης και του εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών;
Δεν συμμερίζομαι την άποψη πως οι πολίτες δεν εμπιστεύονται τη Διαμεσολάβηση. Αντιθέτως. Τα αποτελέσματα των δύο πρώτων ετών είναι εξόχως ενθαρρυντικά για το μέλλον του θεσμού. Περισσότερες από μία στις δέκα υποθέσεις που υπάγονται στην Υποχρεωτική Αρχική Συνεδρία επιλύονται χωρίς να φθάσουν τα εμπλεκόμενα μέρη στις δικαστικές αίθουσες, ενώ στην εκούσια Διαμεσολάβηση τα ποσοστά είναι εντυπωσιακά, αγγίζοντας το 80%. Αυτές οι στατιστικές δεν δείχνουν απλά πως το νέο πλαίσιο είναι λειτουργικό και αποτελεσματικό, μετατρέποντας σταδιακά τη Διαμεσολάβηση από μια υποχρεωτική διαδικασία στη συνειδητή επιλογή των εμπλεκόμενων μερών για την επίλυση των διαφορών τους.
Ως έμπειρος κοινοβουλευτικός άνδρας ποια η σχέση του πολιτικού Κώστα Τσιάρα με την αυτοκριτική;
Με αιφνιδιάζει η ερώτηση, αλλά δεν θα την αποφύγω. Ξέρετε, η αυτοκριτική είναι δύσκολη άσκηση και συνήθως ο καθένας έχει μια δικαιολογία για τον εαυτό του.
Όμως στην κριτική διαθέτω υψηλές αντοχές. Μπορώ να σας πω πως την επιζητώ κιόλας. Με κάνει να βλέπω τα πράγματα με πιο καθαρή ματιά.
Πολιτικό κόστος ή τόλμη;
Δεν ασπάζομαι τη θεωρία του πολιτικού κόστους. Στην πολιτική, το μεγαλύτερο κόστος προέρχεται από την αδράνεια και τη στασιμότητα, τις οποίες τιμωρούν οι πολίτες πολύ πιο αυστηρά ακόμα και από μια άστοχη απόφαση. Στο τέλος της ημέρας, απαιτείται θάρρος για τολμηρές μεταρρυθμίσεις. Γι’ αυτό είμαστε στην πολιτική. Για τις μεγάλες αλλαγές που τελικά λειτουργούν πάντοτε υπέρ των πολλών και της κοινωνίας.
Η σχέση σας με τη Δικαιοσύνη με την ευρύτερη έννοια του όρου;
Η Δικαιοσύνη είναι όρος επιβίωσης. Χωρίς Δικαιοσύνη καταρρέει οποιοδήποτε οικοδόμημα. Χωρίς Δικαιοσύνη δεν υπάρχει κοινωνική συνοχή, ούτε νοείται χωρίς αυτή λειτουργούσα οικονομία και Δημοκρατία.
Νιώθετε περισσότερο γιατρός ή πολιτικός; Δεδομένης της αφοσίωσης που απαιτούν αυτά τα δύο πως μπορούν να συνυπάρξουν μέσα σας;
Και γιατρός και πολιτικός. Οι δύο αυτές ιδιότητες συμβαδίζουν αρμονικά μέσα μου αρκετές δεκαετίες τώρα. Από τα νεανικά μου χρόνια, ως φοιτητής ιατρικής στο Αριστοτέλειο και ενεργό στέλεχος της ΔΑΠ-ΝΔΦΚ, ταυτόχρονα.
Τι είναι η Καρδίτσα για εσάς εκτός από ιδιαίτερη πατρίδα σας;
Είναι ο τόπος μου. Είναι σημείο αναφοράς, οι μνήμες μου. Η αφετηρία, εκεί από όπου ξεκίνησαν όλα, αλλά και προορισμός, εκεί που καταλήγουν όλα.
Κύριε υπουργέ, τα όποια μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση με οικονομικά κριτήρια για την ακρίβεια που πλήττει αυτή τη στιγμή τον Έλληνα πολίτη, θεωρείται ότι είναι αρκετά για την ανακούφιση του;
Απέναντι σε ένα πανευρωπαϊκό πρόβλημα, η κυβέρνηση δεν έμεινε με σταυρωμένα τα χέρια. Μπροστά σε μια μεγάλη κρίση αντέταξε το δικό της εθνικό σχέδιο για τον μετριασμό των επιπτώσεων της ενεργειακής κρίσης που πυροδοτεί τον πληθωρισμό και την ακρίβεια. Εκτιμώ πως με τις αποφάσεις της κυβέρνησης, οι πολίτες και οι επιχειρήσεις θα δουν σύντομα σταδιακή αποκλιμάκωση στους λογαριασμούς του ρεύματος, συγκρατώντας τις αυξήσεις σε όλη την αλυσίδα, από την παραγωγή ως τον τελικό καταναλωτή. Προφανώς, ωστόσο, η εξέλιξη του φαινομένου είναι δυναμική. Σε κάθε περίπτωση, όμως, ο Πρωθυπουργός έχει αποδείξει πως είναι αποφασισμένος να λάβει τις αναγκαίες αποφάσεις για τη στήριξη των πιο ευάλωτων συμπολιτών μας, όποτε χρειαστεί.
Τέλος, θέλω να σας ρωτήσω για αυτό το πόλεμο που μαίνεται στην καρδιά της Ευρώπης και για τις θηριωδίες που διαπράττονται σε βάρος του Ουκρανικού λαού ποιος θα αποδώσει δικαιοσύνη;
Όπως γνωρίζετε, ο Γενικός Εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου Καρίμ Καν έχει ήδη ξεκινήσει έρευνα για τα εγκλήματα πολέμου κατά της ανθρωπότητας που διαπράττονται στο ουκρανικό έδαφος, μετά τη λήψη παραπομπών από 41 κράτη μέρη του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, ανάμεσα στα οποία και η Ελλάδα, ήδη από τις αρχές Μαρτίου.
Επιπλέον, ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών έχει αποστείλει επιστολήστο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο ζητώντας να διερευνηθεί η διάπραξη εγκλημάτων στην Μαριούπολη και στα χωριά Σαρτανά και Βολνοβάκα, όπου στην αρχή του πολέμου υπήρχαν θύματα Έλληνες ομογενείς.
Εκτιμώ πως η αποδοχή της Ουκρανίας, ήδη από το 2015, για τη δικαιοδοσία του ICC σε εγκλήματα πολέμου που έχουν διαπραχθεί στο ουκρανικό έδαφος, δημιουργεί τις αναγκαίες και ικανές συνθήκες για την απόδοση δικαιοσύνης.
Τελικά, εμείς είμαστε πάντα με την σωστή πλευρά της ιστορίας όπως λέει και ο πρωθυπουργός;
Η εθνική μας στάση είναι προϊόν των δικών μας εθνικών βιωμάτων, αλλά είναι και προϊόν και των μεγάλων εθνικών μας επιλογών. Την πορεία της πατρίδας μας στο μέλλον δεν πρέπει να τις χαράξουν ευκαιριακές διαδρομές. Ναι, η Ελλάδα είναι και παραμένει στη σωστή πλευρά της ιστορίας. Είναι εκεί όπου ακμάζει η ελευθερία, εκεί όπου ανθεί η δημοκρατία και επικρατεί η διεθνής νομιμότητα.
