Συνέντευξη του Υφυπουργού Δικαιοσύνης Ιωάννη Μπούγα στην Κέλλυ Κοντογεώργη για την εφημερίδα "Απογευματινή".
Κυριακή 3 Σεπτεμβρίου 2023
Ποιες πολιτικές θα εφαρμόσετε για να απονέμεται πραγματικά η δικαιοσύνη στην Ελλάδα;
Στο Υπουργείο Δικαιοσύνης μέλημά μας είναι μια πιο αποτελεσματική δικαιοσύνη που απονέμεται έγκαιρα έναντι όλων. Η αναβάθμιση του θεσμού προς όφελος των πολιτών βασίζεται σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες αναλύονται σε τέσσερις άξονες.
Πρώτον, στον άξονα ψηφιακής δικαιοσύνης, θα προβούμε σε αναβάθμιση του συστήματος τήρησης αρχείων των Δικαστηρίων με την ηχογράφηση και αποηχογράφηση πρακτικών των συνεδριάσεων όλων των δικαστηρίων, στην ηλεκτρονική κατάθεση δικογράφων, στην ψηφιοποίηση των αρχείων των δικαστηρίων, στην παροχή δικαστικών υπηρεσιών με τη χρήση των τεχνολογιών απομακρυσμένης σύνδεσης σε δικαστήρια και σωφρονιστικά ιδρύματα, στη δημιουργία ηλεκτρονικής πλατφόρμας για τη Νομική Βοήθεια καθώς και στον εκσυγχρονισμό της λειτουργίας του πληροφοριακού συστήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
Ως προς τον άξονα αναβάθμισης των υποδομών των δικαστικών κτιρίων όλης της Χώρας, στοχεύουμε στην ανέγερση του Πρωτοδικείου και της Εισαγγελίας Αθηνών, τη μεταστέγαση των δικαστικών υπηρεσιών Πειραιά, στην αναβάθμιση του κτιριακού συγκροτήματος των Διοικητικών Δικαστηρίων, στην αποκατάσταση του ιστορικού κτηρίου του Συμβουλίου της Επικρατείας αλλά και στην ανέγερση και ανακατασκευή δικαστικών μεγάρων στην κεντρική και τη βόρεια Ελλάδα και στην Κρήτη.
Η μεταρρύθμιση στον άξονα της επιμόρφωσης των Δικαστών και των Δικαστικών Υπαλλήλων θα επέλθει μέσα από τη θεωρητική και πρακτική κατάρτιση και εκπαίδευση εν ενεργεία δικαστικών λειτουργών και δικαστικών υπαλλήλων, αλλά και όσων πρόκειται να διορισθούν στις συγκεκριμένες θέσεις. Τέλος στον άξονα των νομοθετικών παρεμβάσεων, ήδη ξεκινήσαμε με το Σχέδιο Νόμου για την λειτουργία και στελέχωση της Δικαστικής Αστυνομίας. Ακολουθεί το Σχέδιο Νόμου για τις τροποποιήσεις στον Ποινικό Κώδικα και την Ποινική Δικονομία και εν συνεχεία θα προβούμε σε τροποποιήσεις ως προς τη διαδικασία ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας με στόχο την εξομάλυνση της κατάστασης και την επιτάχυνση διεκπεραίωσης των υποθέσεων.
Μιλάτε για επιτάχυνση στην απονομή της δικαιοσύνης. Μύθος ή αλήθεια; Υπάρχουν σήμερα τα μέσα και τα «εργαλεία» για να επιτευχθεί ο στόχος;
Θα σας έλεγα ότι βρισκόμαστε σήμερα μπροστά σε μια ιστορική ευκαιρία για τη Δικαιοσύνη. Γιατί είμαστε πλέον σε θέση να αλλάξουμε σελίδα τόσο στη διαδικασία επιτάχυνσης της απονομής της όσο και, εν γένει, στον εκσυγχρονισμό της δομής και λειτουργίας της.
Η επίτευξη της βασικής μας στόχευσης για αμεσότερη και αποδοτικότερη δικαιοσύνη, θα πραγματοποιηθεί μέσω των έργων και δράσεων του Υπουργείου που προκύπτουν από το σύνολο των διαθέσιμων χρηματοδοτικών εργαλείων - Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ΕΣΠΑ, εθνικοί πόροι και έργα μέσω ΣΔΙΤ. Είναι η πρώτη φορά που διατίθενται αφενός πλήρη στοιχεία και αντικειμενικά δεδομένα στο χώρο της Δικαιοσύνης, κι αφετέρου η δυνατότητα παροχής ειδικής τεχνογνωσίας και υλοποίησης βέλτιστων πρακτικών μέσω των διεθνών οργανισμών.
Είστε νομικός και γνωρίζετε καλά τα της δικαιοσύνης. Ποιες νομοθετικές παρεμβάσεις ετοιμάζει το Υπουργείο Δικαιοσύνης προκειμένου οι πολίτες να νιώθουν ότι η δικαιοσύνη είναι «τυφλή» και δεν υπακούει σε σκοπιμότητες;
Για την επίτευξη ορθής κατασταλτικής λειτουργίας, η Πολιτεία πρέπει να διαθέτει μηχανισμούς γρήγορου εντοπισμού και σύλληψης των δραστών. Επιπλέον, απαιτείται το νομικό και δικαστικό σύστημά μας να είναι σε θέση μα εγγυάται την παραπομπή τους σε δίκαιη δίκη, με ταυτόχρονη διασφάλιση των δικαιωμάτων των θυμάτων, καθώς και την ταχεία και απρόσκοπτη περάτωση της ποινικής διαδικασίας, ώστε οι ένοχοι να τιμωρηθούν με ανάλογες της απαξίας των πράξεών τους ποινές.
Με τις αλλαγές που σχεδιάζονται θα αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικότερα την μικρή και μεσαία εγκληματικότητα, που μαστίζει την κοινωνία και η ποινική κύρωση θα λειτουργήσει αποτρεπτικά προς τον ίδιο το δράστη, διότι προσβάλλει θεμελιώδη έννομα αγαθά του, όπως είναι η ελευθερία και η περιουσία του και θα εμπεδώσει στη συνείδηση των πολιτών την πεποίθηση ότι η παραβίαση των κανόνων δικαίου τιμωρείται, εξυπηρετώντας έτσι τις αρχές της ειδικής και γενικής πρόληψης της ποινής.
Τα ισόβια θα γίνουν κάποτε στην Ελλάδα πραγματικά ισόβια; Θα αυστηροποιηθούν οι ποινές;
Ο σεβασμός των αρχών της αντεγκληματικής μας πολιτικής είναι δεδομένος, όπως δεδομένη παραμένει η προσήλωση στο βασικό στόχο, που είναι αφενός η απόλυτη εφαρμογή της εθνικής και υπερεθνικής νομοθεσίας, την οποία η χώρα μας οφείλει να εφαρμόζει και να τηρεί, αφετέρου δε ο σωφρονισμός του δράστη και η επανένταξή του στον κοινωνικό βίο.
Με βάση αυτές τις βασικές αρχές, πρέπει να δίδεται η δυνατότητα στους δράστες, μετά από ένα ασφαλώς μεγάλο και πραγματικό διάστημα εγκλεισμού, εφ’ όσον έχουν πραγματικά σωφρονιστεί και αυτό κριθεί από τα αρμόδια δικαστικά όργανα, να αποφυλακίζονται με τους όρους και εγγυήσεις που προβλέπει ο Νόμος.
Το έγκλημα του εμπρησμού θα το εντάξετε στην νομοθεσία;
Το αδίκημα του εμπρησμού και ειδικότερα εμπρησμού δασών ήδη τιμωρούνται αυστηρά κατά τον Ποινικό Κώδικα και, ανάλογα με το κάθε αδίκημα, υπάρχει η δυνατότητα επιβολής ποινής έως και ισόβιας κάθειρξης.
Επιπλέον κρίνεται επιβεβλημένη η αυστηροποίηση των ποινών με την προσθήκη και της χρηματικής ποινής, στις περιπτώσεις εμπρησμού δάσους που προκαλεί κίνδυνο σε άνθρωπο ή οικολογική καταστροφή, καθώς και η άμεση εκτέλεση της ποινής σε σωφρονιστικό κατάστημα χωρίς δυνατότητα μετατροπής ή αναστολής της. Για το λόγο αυτό, θα προβούμε σε τροποποιήσεις των αντίστοιχων άρθρων του Ποινικού Κώδικα, προκειμένου να λάβουν αξιόποινο χαρακτήρα οι προπαρασκευαστικές πράξεις εμπρησμού, αλλά και η αντικοινωνική συμπεριφορά ιδιοκτητών και λοιπών υποχρέων, που έχουν στην κατοχή τους ή διαχειρίζονται οικοπεδικές εκτάσεις ή ακάλυπτους χώρους εντός ή εκτός ρυμοτομικού σχεδίου και δεν συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις λήψης προληπτικών μέτρων πυροπροστασίας, όπως καθορίζονται από τις ισχύουσες διατάξεις.
Τα σωφρονιστικά ιδρύματα έχουν θέμα χωρητικότητας. Θα πάρετε μέτρα; Χρειάζονται νέα σωφρονιστικά καταστήματα;
Είναι γεγονός ότι στα σωφρονιστικά ιδρύματα υφίσταται σοβαρό θέμα υπερπληθυσμού. Σε καμία περίπτωση όμως δεν πρόκειται να υιοθετήσουμε πρακτικές σαν αυτές που είχαν υιοθετηθεί στο παρελθόν, με τις μαζικές αποφυλακίσεις κρατουμένων.
Περαιτέρω, με βάση το σχεδιασμό για την αυστηροποίηση των προϋποθέσεων της πραγματικής έκτισης της ποινής, ενδεχομένως μεσοπρόθεσμα να προκύψει οξύτερα η ανάγκη αύξησης των θέσεων στα σωφρονιστικά ιδρύματα. Σε συνεργασία του Υπουργείου με το αρμόδιο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, μελετάται η προώθηση παρεμβάσεών μας προς άρση των δυσμενών παραγόντων του σωφρονιστικού συστήματος της χώρας μας, όπως ο υπερπληθυσμός των φυλακών και η ανομοιογενής κατανομή των κρατουμένων σε όλη τη Χώρα.
Τι νέες ρυθμίσεις προωθεί το Υπουργείο Δικαιοσύνης γενικότερα στον Ποινικό Κώδικα και στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας;
Με το σχέδιο νόμου τροποποιήσεων των διατάξεων του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας που επεξεργαζόμαστε στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, επιδιώκουμε την ποιοτική αναβάθμιση και επιτάχυνση της ποινικής δίκης. Εισάγουμε στοχευμένες παρεμβάσεις που δεν θίγουν τα θεμελιώδη δικαιώματα του κατηγορουμένου, όπως η αρχειοθέτηση προφανώς αβάσιμων μηνύσεων και η επιβολή κυρώσεων σε όσους υποβάλλουν τέτοιες, η ταχύτερη περάτωση της ανάκρισης, η αποσυμφόρηση της ποινικής δίκης από την χρονοβόρα διαδικασία των δικαστικών συμβουλίων, ο περιορισμός των αναβολών, η εκδίκαση περισσοτέρων υποθέσεων από μονομελείς συνθέσεις δικαστηρίων, η περαιτέρω ενίσχυση του θεσμού της ποινικής διαπραγμάτευσης κ.α.
Οι ποινές που προβλέπονται σήμερα, κατά την άποψή μου, είναι αρκούντως αυστηρές χωρίς να παραβιάζουν μεν την αρχή της αναλογικότητας, αλλά επιτρέποντας στο Δικαστή την εξατομικευμένη επιβολή τους. Αυτό που επιχειρούμε είναι η αυστηροποίηση των προϋποθέσεων αναστολής, ακόμη και σε περιπτώσεις που επιβάλλονται πιο ελαφριές ποινές στη «μικρομεσαία» εγκληματικότητα, εφόσον ο καταδικασθείς έχει ήδη προηγούμενες καταδικαστικές αποφάσεις σε βάρος του που υπερβαίνουν τους 12 μήνες, να υπάρχει δυνατότητα έκτισής τους. Ποινές μεταξύ 2-3 ετών θα εκτίονται οπωσδήποτε εν μέρει, τουλάχιστον για χρονικό διάστημα 30 ημερών. Βεβαίως, παρέχουμε στον Έλληνα Δικαστή τη δυνατότητα, ανάλογα με την προσωπικότητα και την πράξη του δράστη, να διατάξει την εξαγορά της ποινής του και κατά περίπτωση, εφόσον το ζητήσει ο καταδικασθείς, την παροχή κοινωφελούς εργασίας, που αποτελεί εναλλακτική μορφή ποινής.
Επιπλέον, αυστηροποιείται σε μεγάλο βαθμό η δυνατότητα του Δικαστή να χορηγεί ανασταλτικό αποτέλεσμα στην έφεση. Εφόσον δηλαδή υπάρξει καταδίκη, αυτή θα οδηγεί σε πολλές περιπτώσεις στη φυλακή, ακόμα και αν προσβληθεί η καταδικαστική απόφαση με έφεση.
Περαιτέρω, η ταχεία περάτωση των ποινικών δικών είναι επιβεβλημένη, όχι μόνο για να περιοριστεί η ταλαιπωρία των πολιτών και το υψηλό κόστος που συνεπάγεται για την οικονομία μας η βραδεία εκκαθάριση των ποινικών υποθέσεων, αλλά κυρίως για την αποτροπή διάχυσης μιας αντίληψης ατιμωρησίας στην κοινωνία. Στόχος είναι η συντεταγμένη, δίκαιη και έγκαιρη αντίδραση της Πολιτείας σε κάθε συγκεκριμένο έγκλημα, είτε με απαλλαγή του κατηγορουμένου εφόσον κριθεί αθώος είτε με την τιμωρία του δράστη που θα κριθεί ένοχος και την επιβολή ανάλογης ποινής. Αν η ποινή απέχει χρονικά κατά πολύ από το έγκλημα, εξασθενεί η μνήμη των πράξεων και γεγονότων που αποσυνδέονται έτσι από τον κολασμό του δράστη.
Θα εφαρμόσετε ποινική αντιμετώπιση της οπαδικής βίας μετά τα τελευταία τραγικά γεγονότα;
Η Κυβέρνηση έχει ήδη ανταποκριθεί, επιβάλλοντας μέτρα για την αποτροπή της οπαδικής βίας αλλά και της καταδίκης όσων διαπράττουν, ανέχονται ή ευνοούν τέτοια περιστατικά.
Για τα αδικήματα της οπαδικής βίας γίνεται εφαρμογή των οικείων διατάξεων του Ποινικού Κώδικα, του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, του Αθλητικού Νόμου και των ειδικών ποινικών νόμων.
Συγκεκριμένα, έχει αυστηροποιηθεί το πλαίσιο ποινής για τα αδικήματα που προβλέπονται στο άρθρο 41 ΣΤ’ του Αθλητικού Νόμου, το αδίκημα της δημόσιας υποκίνησης σε εγκλήματα οπαδικού μίσους, τις διακεκριμένες περιπτώσεις επικίνδυνων δραστών, ενώ καθιερώθηκε ειδικό ποινικό αδίκημα για όσους κατά τη διάρκεια αθλητικών αγώνων έχουν καλυμμένα χαρακτηριστικά προσώπου, με σκοπό να παρεμποδιστεί η ανίχνευση και καταγραφή από τις συσκευές καταγραφής εικόνας. Τέλος, για τις συγκεκριμένες περιπτώσεις δεν χορηγείται η δυνατότητα αναστολής εκτέλεσης της επιβαλλόμενης ποινής.
Από πλευράς μας, το πλαίσιο ποινής εξετάζεται, σε συνεργασία με το αρμόδιο Υπουργείο, η αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της ειδικής αυτής μορφής βίας όπως και η ενδεχόμενη αυστηροποίησή των ορίων φυλάκισης και των χρηματικών ποινών.